22. Hukuk Dairesi 2019/4472 E. , 2019/12862 K.
"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : SENDİKA KANUNLARINDAN KAYNAKLANAN
2-...
Y A R G I T A Y K A R A R I
Asıl davada davacı vekili, 25.12.2016 tarihli olağanüstü genel kurulda müvekkili ...’un kesin ihracına ilişkin kararın iptaline karar verilmesini talep etmiş, yargılamanın devamı esnasında ise ıslah suretiyle ayrıca 25.12.2016 tarihli olağanüstü genel kurulda alınan tüm kararların da iptalini talep etmiştir.
Asıl dava ile birleşen ... 36. İş Mahkemesinin 2016/1616-2017/258 E.K. sayılı dosyasında ise davacı vekili, 25.12.2016 tarihli olağanüstü genel kurulda müvekkili ...’ın kesin ihracına ilişkin kararın iptaline ve ayrıca 25.12.2016 tarihli olağanüstü genel kurulda alınan tüm kararların da iptalini talep etmiştir.
Asıl dava ile birleşen ... 32. İş Mahkemesinin 2017/49-2017/630 E.K. sayılı dosyasında ise davacı vekili, 25.12.2016 tarihli olağanüstü genel kurulda müvekkili ...’in kesin ihracına ilişkin kararın iptaline ve ayrıca 25.12.2016 tarihli olağanüstü genel kurulda alınan tüm kararların da iptalini talep etmiştir.
Asıl dava ile birleşen ... 18. İş Mahkemesinin 2017/42-2017/30 E.K. sayılı dosyasında ise davacı vekili, 25.12.2016 tarihli olağanüstü genel kurulda müvekkili ...’ün kesin ihracına ilişkin kararın iptaline ve ayrıca 25.12.2016 tarihli olağanüstü genel kurulda alınan tüm kararların da iptalini talep etmiştir.
Asıl dava ile birleşen ... 6. İş Mahkemesinin 2017/34-2017/55 E.K. sayılı dosyasında ise davacı vekili, 25.12.2016 tarihli olağanüstü genel kurulda müvekkili ...’in kesin ihracına ilişkin kararın iptaline ve ayrıca 25.12.2016 tarihli olağanüstü genel kurulda alınan tüm kararların da iptalini talep etmiştir.
İlk Derece Mahkemesince tüm şube başkanlıkları hakkındaki davanın husumet yokluğu nedeni ile reddine ve davalı Belediye İş Sendikasına açılan davanın kabulü ile 25.12.2016 tarihli genel merkez olağanüstü genel kurulunda alınan tüm kararların tüm sonuçları ile iptaline karar verilmiş ve Bölge Adliye Mahkemesince de istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararının temyizi üzerine, Dairemizin 13/12/2018 tarih ve 2018/15476 – 2018/27114 E.K. sayılı ilâmı ile bozma kararı verilmiş ancak İlk Derece Mahkemesince bozmaya direnilmesine karar verilmiştir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 373’üncü maddesinin beşinci fıkrasına göre “İlk derece mahkemesi veya bölge adliye mahkemesi kararında direnirse, bu kararın temyiz edilmesi durumunda inceleme, kararına direnilen dairece yapılır. Direnme kararı öncelikle incelenir. Daire, direnme kararını yerinde görürse kararını düzeltir; görmezse dosyayı Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna gönderir.”
Dairemizin 13/12/2018 tarih ve 2018/15476 – 2018/27114 E.K. sayılı bozma ilâmına İlk Derece Mahkemesince direnilmesi üzerine karar davalı vekilince süresi içinde temyiz edilmekle, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 373’üncü maddesinin beşinci fıkrası gereğince direnme kararı öncelikle Dairemizce incelenmiştir.
Somut uyuşmazlıkta, davacılardan ... ... çevre belediyeler şube başkanı olarak görev yapmakta iken 30/09/2016 tarih ve 10 sayılı disiplin kurulu kararı ile yapılacak ilk genel kurula kadar görevinden geçici olarak ihraç edilmiştir.
Davacılardan ... ... 1 nolu şube başkanı iken, ... ... 6 nolu şube başkanı iken, ... ... 6 nolu şube sekreteri iken ve ... ise ... 1 nolu şube başkan yardımcısı olarak görev yapmakta iken 03/12/2016 tarih ve 16, 17, 18 ve 19 sayılı disiplin kurulu kararları ile yapılacak ilk genel kurula kadar görevlerinden geçici olarak ihraç edilmişlerdir.
Daha sonra sendika genel merkezi tarafından dava konusu 25/12/2016 tarihli olağanüstü genel kurul toplanmıştır. Söz konusu genel kurulda gündemin 4, 5, 6, 7 ve 8’inci maddeleri yukarıda belirtilen geçici ihraç kararlarının oylanması ve beş davacının görevlerinden ihracına ilişkindir. Yapılan oylama sonucunda beş davacının da oybirliği ile seçilmiş şube yöneticiliği görevlerinden kesin olarak ihraç edilmelerine karar verilmiştir.
Diğer taraftan genel kurul gündeminin 9’uncu maddesi “Sendika Ana Tüzüğü ve Bütçe Hükümlerine göre kapatılabilecek şubelerin belirlenmesi ve belirlenen şubelerin uygun görülen zamanda kapatılması konusunda Genel Yönetim Kuruluna yetki verilmesinin görüşülmesi ve oylanması”; 10’uncu maddesi “Genel Yönetim Kuruluna yetki verilmesi halinde; kapatılacak şubelere bağlı işyerlerinin başka şubelere bağlanması konusunda Genel Yönetim Kuruluna yetki verilmesinin görüşülmesi ve oylanması”; 11’inci maddesi ise “Sendika Ana Tüzüğü ve Bütçe Hükümlerine göre birleştirilebilecek şubelerin belirlenmesi ve belirlenen şubelerin uygun görülen zamanda birleştirilmesi ve birleşmeyle ilgili işlemlerin yapılması konusunda Genel Yönetim Kuruluna yetki verilmesinin görüşülmesi ve oylanması” şeklindedir.
Olağanüstü genel kurulda yapılan oylama ile gündemin 9, 10 ve 11’inci maddeleri de oybirliği ile kabul edilmiştir.
Davacılar ayrı ayrı açmış oldukları davalar ile seçilmiş görevlerinden kesin olarak ihraç edilmelerine dair genel kurul kararları ile 25/12/2016 tarihli olağanüstü genel kurulda alınan tüm kararların iptalini talep etmişlerdir. İlk Derece Mahkemesince olağanüstü genel kurulun şekli hükümlere aykırı icra edildiği ve ayrıca disiplin cezalarının içerik olarak da hukuka aykırı olduğu gerekçeleriyle olağanüstü genel kurulda alınan tüm kararların iptaline karar verilmiş, Bölge Adliye Mahkemesince de benzer gerekçelerle istinaf başvurusu esastan reddedilmiştir.
Dairemizin 13/12/2018 tarih ve 2018/15476 – 2018/27114 E.K. sayılı ilâmında ... olarak, sendikanın genel merkez ve şube zorunlu organları üyeliğine seçilenlerin, verilecek disiplin cezası ile bu görevlerinden kesin olarak ihraç edilmelerinin, gerek sendikaların yönetim ve işleyişlerinin demokrasi esaslarına aykırı olamayacağına ilişkin Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 51’inci maddesine ve gerekse temsilcilerin serbestçe seçilmesi gerektiğini öngören 87 sayılı ILO Sözleşmesinin 3’üncü maddesine aykırılık teşkil edeceği değişik gerekçesiyle, beş davacının seçilmiş şube yöneticiliği görevlerinden kesin olarak ihraç edilmelerine ilişkin genel kurul kararlarının iptaline dair İlk Derece Mahkemesi kararının isabetli olduğu belirtilmiştir.
Bununla birlikte Dairemiz ilâmında belirtilen gerekçelerle, gündemin 9, 10 ve 11’inci maddeleri doğrultusunda alınan kararlarda hukuka aykırı bir durum bulunmadığı ve bu yönden davanın reddi gerektiğinden bahisle bozma kararı verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince, olağanüstü genel kurulların “ancak genel kurulun olağanüstü toplanmasını gerektirir nitelikte objektif ve ciddi sebeplerin bulunması halinde söz konusu olan istisnai nitelikte” ve “olağan genel kurulla çözülemeyecek bir sorunu çözmeye yönelik olması gerektiği” ancak şube kapatma ve şube birleştirme yetkilerinin genel yönetim kuruluna devredilmesinin hangi nedenle “olağan genel kurulla çözülemeyecek kadar acil bir sorun olduğu”nun iddia ve ispat edilemediği; ilaveten “münhasıran” genel kurula ait şube kapatma, birleştirme yetkileri, genel yönetim kuruluna devredilirken; kullanılabilme esaslarına dair herhangi bir kriter ya da herhangi bir esas belirlenmediği, böyle olunca anılan devir kullanılabilme esasları belirlenmeden gerçekleştirilen yetki devrinin Kanun ve Ana Tüzük hükümlerine aykırı olduğu gerekçeleriyle direnme kararı verilmiş ve gündemin 9, 10 ve 11’inci maddeleri ile alınan genel kurul kararlarının iptaline karar verilmiştir.
Bu noktada öncelikle gündemin 9, 10 ve 11’inci maddelerinin olağanüstü genel kurulda görüşülmesinin hukuka uygun olup olmadığı hususu değerlendirilmelidir.
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun (STİSK) 12’nci maddesinin 4’üncü fıkrasına göre “Olağanüstü genel kurul, yönetim kurulu veya denetleme kurulunun gerekli gördüğü hâllerde ya da genel kurul üye veya delegelerinin beşte birinin yazılı isteği üzerine altmış gün içinde yazılı istekteki konuları öncelikle görüşmek üzere toplanır.”
Sendika tüzüğünün 15’inci maddesine göre de;
“Sendika yönetim kurulu veya denetleme kurulu gerekli gördüğü hallerde yada genel kurul delegelerinin 1/5’ inin yazılı isteği üzerine altmış gün içinde sendika genel kurulu olağanüstü toplantıya çağırılabilir. Talep tarihi itibariyle olağan genel kurul toplantı tarihine altı aydan az bir süre kalması halinde olağanüstü genel kurula gidilemez. Ancak isteğe konu olan hususlar olağan genel kurul gündemine alınır. Delegeler tarafından ayrı ayrı, şahsen yapılacak olağanüstü genel kurul taleplerinin yasal ve gerektirici sebepleri açıkça belirtilmek ve ayrıca iddialarını kanıtlayan delil v.s. belgeler taleplerine eklemek suretiyle noter aracılığı ile sendika yönetim kurulu başkanlığına intikal ettirilmesi şarttır.
Delegelerin 1/5’inin olağanüstü genel kurul isteklerinin “iyi niyet kuralına” uygun haklı ve geçerli nedenlere dayandırılması veya olağanüstü genel kurul isteminin olağan genel kurul ile çözülemeyecek bir sorunu çözmeye yönelik olması gerekmektedir.
Olağanüstü genel kurul, öncelikle yazılı istekteki konular görüşülmek üzere toplanır.
Genel kurul çağrısı sendika yönetim kurulunca yapılır.”
Bozma ilâmında da belirtildiği üzere, olağanüstü genel kurul, ancak genel kurulun olağanüstü toplanmasını gerektirir nitelikte objektif ve ciddi sebeplerin bulunması halinde söz konusu olan istisnai nitelikteki genel kuruldur. Bu husus 6356 sayılı Kanun'un 12’nci maddesinin gerekçesinde “Uygulamada seçimi kaybeden grubun beşte bir delege imzasını toplayıp hiçbir gerekçe göstermeden olağanüstü genel kurul talebinde bulunması her zaman karşılaşılan bir durumdur. Bu nedenle üye ve delegeler tarafından yapılacak olağanüstü genel kurul isteklerinin “iyi niyet kuralına” uygun haklı veya geçerli bir sebebe dayandırılması veya olağanüstü genel kurul isteminin olağan genel kurul ile çözülemeyecek bir sorunu çözmeye yönelik olması aranmıştır” şeklinde ifade edilmiştir.
Yukarıda ayrıntılı olarak belirtildiği üzere, somut uyuşmazlıkta davalı sendikanın üç şube başkanı, bir şube sekreteri ve bir şube başkan yardımcısı sendika disiplin kurulunun 30/09/2016 tarihli ve 03/12/2016 tarihli kararları ile yapılacak ilk genel kurula kadar görevlerinden geçici olarak ihraç edilmişlerdir.
Yerleşik Yargıtay uygulamasında, geçici ihraç kararlarının süresi belirli olmayacak şekilde alınmasının hukuka uygun olmadığı kabul edilmektedir (Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, 20/02/2017, 2017/7307 – 2017/2462 E.K. ; Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 30/10/2012, 2012/32410 – 2012/35288 E.K.). Sendika disiplin kurulunca geçici ihraç yahut geçici görevden uzaklaştırma kararı verilebilir. Bununla birlikte yapılması gereken, olağan genel kurul yakın bir tarihte ise bu kararların derhal ilk olağan genel kurulda görüşülmesi, aksi halde sendika olağanüstü genel kurulunun derhal toplanarak nihai disiplin kararının verilmesidir.
Somut uyuşmazlıkta da sendika disiplin kurulu tarafından ilk genel kurula kadar geçici ihraç kararı verilmiş, sendika yönetim kurulunun 06/12/2016 tarih ve 810 sayılı kararı ile de olağanüstü genel kurulun 25/12/2016 tarihinde toplanması kararlaştırılmıştır. Bu açıklamalara göre, olağanüstü genel kurulun toplanması için objektif ve ciddi sebepler mevcut olduğundan, belirtilen tarihte olağanüstü genel kurulun toplanması 6356 sayılı STİSK ve Tüzük hükümlerine uygundur.
Olağanüstü toplantının gündemi de sendika yönetim kurulunun 06/12/2016 tarih ve 810 sayılı kararı ile belirlenmiştir. Nitekim genel kurul gündemini belirleme yetkisi de STİSK’nın 12’nci ve Tüzüğün 13’üncü maddesi gereğince yönetim kurulundadır.
Belirtmek gerekir ki, sendika genel kurulunun olağanüstü toplanması için objektif ve ciddi sebeplerin bulunması durumunda, kanun ve tüzük hükümlerine uygun olarak, gündeme başkaca konuların eklenmesi de olanaklıdır. Nitekim STİSK’nın 12’nci maddesinin 4’üncü fıkrasında yer alan “Olağanüstü genel kurul, yönetim kurulu veya denetleme kurulunun gerekli gördüğü hâllerde ya da genel kurul üye veya delegelerinin beşte birinin yazılı isteği üzerine altmış gün içinde yazılı istekteki konuları öncelikle görüşmek üzere toplanır” düzenlemesi ile de, olağanüstü genel kurulda öncelikle yazılı istekteki konuların görüşüleceği belirtilmekle, başkaca gündem maddelerinin görüşülmesine cevaz verilmiştir.
Öğretide Şahlanan tarafından da “kuşkusuz o