İdare Dava Daireleri Kurulu

DANIŞTAY İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU 2015/1034 E. , / K.

DANIŞTAY İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU         2015/1034 E.  ,  / K.

  • 1/5000 ölçekli koruma amaçlı nazım imar planı, yapılaşma koşulları, çevre yapılanma-irtifa değerleri, kentsel tasarım projesi


"İçtihat Metni"

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU 
YD İtiraz No : 2015/1034

İtiraz Eden (Davacı) : 
Vekili : Av. Ş.Can Atalay
Kemankeş Cad. No:31 Karaköy - Beyoğlu/İSTANBUL
Karşı Taraf (Davalı) : - ANKARA
Vekili : Hukuk Müşaviri Aydan Kızılaslan - aynı yerde

İstemin Özeti : Danıştay Altıncı Dairesince verilen yürütmenin durdurulması isteminin reddine ilişkin 31/03/2015 günlü, E:2011/6544 sayılı karara, davacı itiraz etmekte ve yürütmenin durdurulmasını istemektedir.
Danıştay Tetkik Hakimi : Ulya Emiroğlu
Düşüncesi : Galata Kulesi ve çevresini oluşturan planlama bölgesinde yer alan tarihi ve mimari dokunun yapılaşma özelliği esas alınarak yapılaşma koşullarının belirlenmesi gerekirken, aksi yönde düzenleme getiren I-2 sayılı Plan Genel hükmünde yer alan “çevre yapılanma-irtifa değerlerini aşmayacak” ifadesi ile uygulama imar planı yerine geçecek şekilde doğrudan kentsel tasarım projeleri ile raylı sistem güzergahının kesinleşmesine olanak sağlayan I-5 sayılı Plan Genel Hükmünde şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uyarlık bulunmadığı, bu itibarla, Galata Kulesi ve Çevresi Turizm Merkezine ilişkin 1/5.000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planının Genel Hükümlerinin I-2 maddesinde öngörülen yapılaşma şartları ile planın I-5 genel hükmü yönünden davacı itirazının kabulü, diğer kısımlar yönünden davacı itirazlarının reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca dosya incelendi, gereği görüşüldü:
tarafından 14/04/2010 tarihinde onaylanan İstanbul İli, Beyoğlu İlçesi, Galata Kulesi ve Çevresi Turizm Merkezine ilişkin 1/5.000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planının iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle açılan davada, Danıştay Altıncı Dairesince verilen yürütmenin durdurulması isteminin reddine ilişkin 31/03/2015 günlü, E:2011/6544 sayılı karara, davacı itiraz etmekte ve yürütmenin durdurulmasını istemektedir.
Galata Kulesi ve Çevresi Turizm Merkezine ilişkin 1/5.000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planının Genel Hükümlerinin I-2 maddesinde öngörülen yapılaşma şartları ile planın I-5 genel hükmü dışında kalan bölümleri yönünden davacı tarafından ileri sürülen hususların, Danıştay Altıncı Dairesince verilen yürütmenin durdurulması isteminin reddine ilişkin kararın bu kısımlarının kaldırılmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Uyuşmazlık; Galata Kulesi ve Çevresi Turizm Merkezine ilişkin 1/5.000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planının Genel Hükümlerinin I-2 maddesinde öngörülen yapılaşma şartları yönünden değerlendirildiğinde;
Dava konusu koruma amaçlı imar planının I-2 sayılı genel hükmünde; planlama alanında yapılaşma şartlarının, yakın çevresindeki Kültür ve Tabiat Varlıkları Yeraltı ve Yerüstü Envanteri ile Mevcut ve Kayıp Eski Eser Araştırma Envanteri, geleneksel mimari ve kentsel doku göz önünde bulundurularak Beyoğlu Kentsel Sit Alanının silüetini olumsuz etkilemeyecek ölçüde, çevre yapılanma-irtifa değerlerini aşmayacak şekilde belirleneceği belirtilmiştir.
Davacı tarafından, planın I-2 sayılı Genel hükmü ile öngörülen yapılaşma koşullarının bölgede geleneksel-tarihi dokuya aykırı olan çevre yapılanma ve irtifa değerlerini esas alacak nitelikte ve söz konusu koruma alanı için bir tehdit oluşturmakta olduğu iddia edilmiştir.
Danıştay Altıncı Dairesince mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporda, söz konusu plan hükmünde yer alan “çevre yapılanma-irtifa değerlerini aşmayacak” ifadesi ile çevre yapılanma değerlerinin yapılaşma şartlarını belirlemede başta gelen ölçüt durumuna geldiği, çevre yapılanma değerlerinin ruhsatlı veya ruhsatsız oluştuğu veya kentsel sit kararı alınmadan önce ruhsatlı olarak oluşmuş olma olasılığı dikkate alınmadan referans alınmasının, tarihsel dokunun giderek niteliğinin bozulmasına yol açabileceği, dava konusu planın raporunda oldukça ayrıntılı tespit ve analizler dikkate alınarak burada geleneksel konut dokusu ve tescilli yapılaşma özellikleri esas alınarak bölgenin yapılaşma koşullarının belirlenmesinin gerektiği göz önüne alındığında, söz konusu plan hükmünde yer alan “çevre yapılanma-irtifa değerlerini aşmayacak” ifadesinin şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına uygun olmadığı yönünde görüş bildirilmiştir.
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 3. maddesinin 8. fıkrasında "Koruma amaçlı imar plânı"; bu Kanun uyarınca belirlenen sit alanlarında, alanın etkileşim-geçiş sahasını da göz önünde bulundurarak, kültür ve tabiat varlıklarının sürdürülebilirlik ilkesi doğrultusunda korunması amacıyla arkeolojik, tarihi, doğal, mimarî, demografik, kültürel, sosyo-ekonomik, mülkiyet ve yapılaşma verilerini içeren alan araştırmasına dayalı olarak; hali hazır haritalar üzerine, koruma alanı içinde yaşayan hane halkları ve faaliyet gösteren iş yerlerinin sosyal ve ekonomik yapılarını iyileştiren, istihdam ve katma değer yaratan stratejileri, koruma esasları ve kullanma şartları ile yapılaşma sınırlamalarını, sağlıklaştırma, yenileme alan ve projelerini, uygulama etap ve programlarını, açık alan sistemini, yaya dolaşımı ve taşıt ulaşımını, alt yapı tesislerinin tasarım esasları, yoğunluklar ve parsel tasarımlarını, yerel sahiplilik, uygulamanın finansmanı ilkeleri uyarınca katılımcı alan yönetimi modellerini de içerecek şekilde hazırlanan, hedefler, araçlar, stratejiler ile plânlama kararları, tutumları, plân notları ve açıklama raporu ile bir bütün olan nazım ve uygulama imar plânlarının gerektirdiği ölçekteki plânlar şeklinde tanımlanmıştır.
Koruma amaçlı imar planı yapılırken kültür ve tabiat varlıklarının sürdürülebilirlik ilkesi doğrultusunda korunması hususunun esas alınması ve kültür varlıkları korunurken sadece o değerin korunması değil, onun özgün çevresi ile birlikte ön plana çıkarılmasının hedeflenmesi gerekmektedir.
Uyuşmazlık konusu alanın tarihi gelişimi ile Beyoğlu İlçesi Kentsel Sit alanı içerisinde yer alması hususu göz önünde bulundurulduğunda, dava konusu koruma amaçlı imar planı ile öngörülen yapılaşma koşullarının belirlenmesinde, bölgenin tarihi ve kültürel kimliğini oluşturan mimari ve kentsel dokunun yapılaşma özelliklerinin temel ölçüt olarak alınması gerektiği açıktır.
Bilirkişi raporunda da belirtildiği üzere dava konusu 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planının I-2 sayılı genel hükmünde yer alan “çevre yapılanma-irtifa değerlerini aşmayacak” ifadesi ile çevre yapılanma değerlerinin yapılaşma şartlarını belirlemede başta gelen ölçüt durumuna geldiği anlaşılmakta olup Galata Kulesi ve çevresini oluşturan planlama bölgesinde yer alan tarihi ve mimari dokunun yapılaşma özelliği esas alınarak yapılaşma koşullarının belirlenmesi gerekirken, aksi yönde düzenleme getiren I-2 sayılı Plan Genel hükmünde yer alan “çevre yapılanma-irtifa değerlerini aşmayacak” ifadesinde şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uyarlık bulunmamıştır.
Galata Kulesi ve Çevresi Turizm Merkezine ilişkin 1/5.000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planının I-5 sayılı Genel Hükmü açısından değerlendirilme yapılmasına gelince;
14/06/2014 günlü, 29030 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin (g) fıkrasında "Kentsel tasarım projesi: Doğal, tarihi, kültürel, sosyal ve ekonomik özellikler ile arazi yapısı dikkate alınarak, tasarım amacına göre kütle ve yapılanma düzeni veya açık alan düzenlemelerini içeren; taşıt ulaşımı, otopark ve servis ilişkileri ve yaya dolaşım ilişkilerini kuran; yapı, sokak, doku, açık ve yeşil alanların ilişkisini ve kentsel mobilya detaylarını gösteren; altyapı unsurlarını bütüncül bir yaklaşımla disiplinler arası olarak ele alan; imge, anlam ve kimlik özelliklerini ifade eden; tasarım ilke ve araçlarını içeren uygun ölçekteki proje olarak tanımlanmış; aynı maddenin (k) fıkrasında ise "Uygulama imar planı: Nazım imar planı ilke ve esaslarına uygun olarak yörenin koşulları ve planlama alanının genel özellikleri, yapının kullanım amacı ve ihtiyacı, erişilebilirlik, sürdürülebilirlik ve çevreye etkisi dikkate alınarak; yapılaşmaya ilişkin yapı adaları, kullanımları, yapı nizamı, bina yüksekliği, taban alanı katsayısı, kat alanı kat sayısı veya emsal, yapı yaklaşma mesafesi, ön cephe hattı, ifraz hattı, kademe hattı, ada ayrım çizgisi, taşıt, yaya ve bisiklet yolları, ulaşım ilişkileri, parkları, meydanları, kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarını, gerektiğinde; parsel büyüklükleri, parsel cephesi ve derinliği, arka cephe hattı, yol kotu ve bu kotun altındaki kat adedi, bağımsız bölüm sayısı gibi yapılaşma ve uygulamaya ilişkin kararları, uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren ve varsa kadastral durumu işlenmiş olarak 1/1.000 ölçekte onaylı halihazır haritalar üzerinde, plan notları ve ayrıntılı raporuyla bir bütün olarak hazırlanan plan" olarak belirtilmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden, bir alanda taşıt, yaya ve bisiklet yolları ile ulaşım ilişkilerine ilişkin kararların nazım imar planı ilke ve esaslarına uygun olarak uygulama imar planları ile belirlenmesi gerektiği, kentsel tasarım projesinin ise; mekânsal planların uygulanmasına yönelik tasarım ilke ve araçları içeren, mekânsal planlama kademelenmesinde yer almayan, planlara girdi sağlayan ve imar planı kararlarına veri oluşturan çalışmalar olduğu açıktır.
Bu itibarla, taşıt yolları ve ulaşım güzergahına yönelik kararların mekansal plan kademelenmesi doğrultusunda en ayrıntılı düzeyde belirleme yapan uygulama imar planı ile kesinleştirilmesi gerekmektedir. 
Uyuşmazlık konusu planın I-5 sayılı Genel Hükmünde "planda gösterilen tüm raylı sistemlere ait güzergah, istasyon noktaları şematiktir.1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planlarında veya ilgili proje çalışmaları doğrultusunda, ilgili Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulu kararı ile uygun görülecek Kentsel Tasarım Projelerinde kesinleştirilecektir" şeklinde düzenleme getirilmiştir.
Söz konusu plan hükmü ile tüm raylı sistemlere ait güzergahların 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planlarında veya ilgili proje çalışmaları doğrultusunda kentsel tasarım projelerinde kesinleştirileceği belirtilmek suretiyle ulaşım sisteminin bir parçası olan raylı sistem güzergahının uygulama imar planı düzeyinde kesinleştirilmesi gerekliliği göz ardı edilerek, bu hususun, mekânsal planlama kademelenmesinde yer almayan, gerektiğinde mekansal planın uygulanmasına yönelik araç ve ayrıntıları içerebilen, kentsel tasarım projesi aşamasında ele alınabilmesine imkan sağlayacak nitelikte düzenleme getirildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, uygulama imar planı yerine geçecek şekilde doğrudan kentsel tasarım projeleri ile raylı sistem güzergahının kesinleşmesine olanak sağlayan Galata Kulesi ve Çevresi Turizm Merkezine ilişkin 1/5.000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planının I-5 sayılı Genel Hükmünde hukuka uyarlık bulunmamıştır.
Açıklanan nedenlerle, davacı itirazlarının kısmen KABULÜ ile Danıştay Altıncı Dairesince verilen 31/03/2015 günlü, E:2011/6544 sayılı kararın, Galata Kulesi ve Çevresi Turizm Merkezine ilişkin 1/5.000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planının Genel Hükümlerinin I-2 maddesinde öngörülen yapılaşma şartları ile planın I-5 genel hükmüne ilişkin kısımları yönünden kaldırılmasına, anılan kısımlar yönünden 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 27. maddesinde öngörülen ve yürütmenin durdurulmasına karar verilebilmesi için gerekli olan koşulların gerçekleştiği anlaşıldığından, bu kısımların yürütülmesinin durdurulmasına, Daire kararının diğer kısmına yönelik davacı itirazlarının ise REDDİNE, 04/11/2015 gününde oybirliğiyle karar verildi.



Başkan Üye Üye Üye Üye Namık Kemal ERGANİ İbrahim BERBEROĞLU Nurben ÖMERBAŞ Gürsel MEKİK Nalan TERZİ Üye Üye Üye Üye Üye Ali İhsan ŞAHİN İbrahim ALİUSTA Vahit BEKTAŞ Prof. Dr. Bülent OLCAY Yalçın EKMEKÇİ Üye Üye Üye Üye Üye